تلاش برای ادغام خدمات توانبخشی در نظام ارائه خدمات سلامت

به گزارش گروه بهداشت و درمان خبرگزاری سلامت به نقل وبدا، دکتر محمدتقی جغتایی در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت برگزار شد، با اشاره به ابلاغ برنامه کشوری توانبخشی پزشکی از سوی وزیربهداشت به دانشگاه های علوم پزشکی کشور، گفت: حوزه توانبخشی ابعاد گوناگونی دارد که بخش سلامت آن متوجه ما در وزارت بهداشت است. از طرفی در رهنمودهای کلی سلامت که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد، یکی از بندها این است که خدمات سلامت اعم از درمان، پیشگیری یا توانبخشی به شکل عادلانه به مردم ارائه شود و برای اقشار آسیب پذیر در دسترس باشد. از طرفی در برنامه‌ های تشریحی وزیر محترم به مجلس شورای اسلامی نیز در بندی به تعیین برنامه کشوری توانبخشی پزشکی اشاره شده بود.

وی افزود: در طول سالیان قبل به ویژه از سال ۲۰۱۴ به بعد، سازمان بهداشت جهانی برنامه ‌ای ویژه در حوزه توانبخشی تعیین کرد تا خدمات توانبخشی در دسترس باشد و گسترش یابد. در سال ۲۰۱۷ این موضوع دقیق تر بررسی شد و اصل‌ هایی برای آن تعیین شد و مشخص شد که خدمات توانبخشی پزشکی باید در تمام سیاست ‌های درمانی تسری یابد و همچنین درون ساختارهای ارائه خدمات سلامت، ساختار خدمات توانبخشی هم وجود داشته باشد. خدمات توانبخشی دیگر نباید سطح سوم ارائه خدمات باشد و باید در سطوح ارائه خدمات پیشگیری و درمان ادغام شود.

دکتر جغتایی خاطرنشان کرد: همچنین اصل دیگری می ‌گوید که خدمات توانبخشی پزشکی باید به تدریج تحت پوشش بیمه قرار گیرد. از طرفی تکنولوژی های توانبخشی و وسایل کمکی توانبخشی مانند سمعک و ویلچر، در اختیار قرار گیرد. بر اساس این نکات، قرار شد برنامه کشوری توانبخشی پزشکی تدوین شود که بیش از ۲ سال برای آن زمان گذاشتیم و حاصل آن به دانشگاه‌ های علوم پزشکی ابلاغ شد.

وی در تشریح جزییات برنامه کشوری توانبخشی، تصریح کرد: برنامه این است که خدمات توانبخشی در نظام ارائه خدمات دیگر ادغام شود و مراکز ارائه خدمات توانبخشی گسترش یابد. همچنین اقداماتی در راستای گسترش خدمات نظام غربالگری ارائه شود که بیماران زودتر شناسایی شوند. نکته مهم دیگر در این برنامه، تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات توانبخشی است. در عین حال نیز نباید از نکات پژوهشی غافل شویم.

مشاور وزیر بهداشت در امور توانبخشی ادامه داد: درحال حاضر، بسیاری از خدمات توانبخشی در کشور ارائه می ‌شود، اما این خدمات، چندان پیچیده نیستند، مشکل ما در ارائه خدماتی است که نیاز به کار تیمی دارد، مانند افراد دچار سکته مغزی، قطع عضو و ضایعات پیش‌ رونده، که این بیماری‌ ها باید در دسته خدمات اولویت‌ دار قرار گیرند و تمرکز ما بر این خدمات است.

دکتر جغتایی در ادامه بیان کرد: بر اساس پیش ‌بینی ‌ها و بررسی های صورت گرفته در کشور، سالانه حدود ۱۰۰ هزارنفر دچار ناتوانی ناشی از سکته مغزی می ‌شوند که به درمان جواب می ‌دهند. حدود  ۳۰۰۰ نفر در سال دچار ضایعه نخاعی می شوند، حدود ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر دچار فلج مغزی می ‌شوند، شیوع اوتیسم سالانه ۱۵ هزار نفر است و قطع عضو حدود ۲۰۰۰ نفر در سال است. همچنین، شیوع پارکینسون سالانه حدود ۵۰۰۰ نفر است و سالانه حدود ۲۰۰۰ بیمار مبتلا به MS به جمعیت بیماران اضافه می ‌شود.

مشاور وزیر بهداشت در امور توانبخشی، گفت: یکی از بیماری‌ های شایع، دمانس یا آلزایمر است، زیرا امید به زندگی افزایش یافته است و جمعیت سالمند که در خطر ابتلا به این بیماری هستند، افزایش می یابد. طبق پیش بینی ها، ۲۰۰ هزار نفر در آینده به نوعی دچار اختلال حافظه می ‌شوند که اگر پیشگیری نشود، دچار بیماری‌ های پیش ‌رونده می ‌شوند.

وی با بیان اینکه درحال حاضر خدمات توانبخشی در کشور آغاز شده است، افزود: اکنون نیز حدود 19 هزارنفر در حوزه توانبخشی با مجوزهای وزارت بهداشت خدمات توانبخشی ارائه می ‌دهند، در سطح دنیا نیز خدمات توانبخشی ما قابل قبول است. حدود ۱۴۰ مرکز جامع خدمات توانبخشی پزشکی داریم و حدود ۷۰۰۰ دفتر کار یا مطب دایر شده است. بر اساس برنامه کشوری باید بتوانیم تا سال ۱۴۰۴ خدمات غربالگری را ۲۵ درصد افزایش دهیم. مراکز ارائه خدمات توانبخشی نیز باید ۳۰ درصد افزایش یابند و گروه‌ هایی مانند قطع عضو و ام اس و پارکینسون، که مراکز تخصصی ندارند، برایشان ایجاد شود. برای تامین اهداف باید آموزش و پذیرش دانشجو تقویت شود و دیگر رشته ‌ها نیز اصول اولیه را آموزش ببینند. برای تحقیقات هم باید شبکه ملی تحقیقات توانبخشی ایجاد شود و تکنولوژی‌ های توانبخشی به روز شود.

دکتر جغتایی با بیان اینکه برنامه کشوری سالمندان نیز مشترکا با همکاری سازمان مدیریت، بهزیستی و وزارت بهداشت تهیه و ابلاغ شده است، گفت: بُعد درمان و توانبخشی پزشکی سالمندان با وزارت بهداشت است که خدمات شنوایی و دمانس و... به آنها ارائه می‌ شود. توانبخشی از راه دور نیز از اهداف این برنامه است که یک ضرورت مهم است که در حال کار بر آن هستیم.

وی در مورد مهمترین اولویت‌ های سالمندان کشور، بیان کرد: سالمندان یک مسئله‌ مهم برای کشور هستند و حتی در این رابطه نیاز به دادن آمار نیست، چراکه تاکنون آمارهای زیادی در رابطه با سالمندان اعلام شده است و روز به روز هم بیشتر می ‌شود، حتی همکاران سازمان بهزیستی به ماجرای سونامی سالمندان اشاره کرده بودند که درست هم بود و به دنبال آن بنده اعلام کردم برنامه ملی سالمندان تصویب و ابلاغ شده و اکنون در این مورد سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت در حال انجام و بررسی کارهای مربوط به خودش است. در حوزه بهداشت و درمان هم مهمترین اولویت این است که اول نیروی انسانی مورد نیاز تکمیل شود، یعنی باید رشته‌ های تخصص سالمندی را تاسیس کنیم که چند سال فعال شده بود، اما درحال حاضر متوقف شده، همچنین دوره‌ های کوتاه مدت که اکنون همکاران متخصص بالینی در چند دانشگاه برگزار می‌ کنند تا از این طریق ما متخصصینی داشته باشیم که در حوزه‌ سالمندی کار می کنند.

دکتر جغتایی تاکید کرد: به عبارتی طب سالمندی باید جایگاهش در کشور گسترش پیدا کند و ما در زمینه‌ نیروی انسانی متخصصین مختلف داریم، اما آموزش تخصصی لازم برای مداخلات خدمات درمانی و توانبخشی سالمندان کم داریم. نکته دیگر مربوط به پرستارهایی است که اختصاصا با سالمندان کار می ‌کنند، فوق لیسانس این رشته سال ‌هاست که ایجاد شده و باید گسترش پیدا کند تا در این حوزه بتوانند بهتر کار کنند.

مشاور وزیر بهداشت در امور توانبخشی گفت: موضوع دیگر این است که باید برای سالمندان در مراکز ارائه‌ خدمات در بیمارستان یا کلینیک ‌ها، ساختارهایی درست شود تا خدمات اختصاصی سالمندان را بگیرند که این هم همکاران دفتر سالمندی در حال پیگیری هستند تا این اتفاق بیفتد و مهم تر از آن این است که این خدمات در نظام شبکه ادغام شود. شایع ‌ترین مشکل که باید به آن توجه شود، اختلال‌ های حافظه است که برنامه‌ ای برای آنها در نظر گرفته شده، افرادی که در معرض این مشکل هستند غربالگری می‌ شوند و به دنبال آن خدمات توانبخشی به آنها داده می‌ شود.

وی در بخش دیگری از سخنانش در این نشست خبری، درخصوص نقش طرح تحول سلامت در گسترش خدمات توانبخشی، عنوان کرد: برنامه توانبخشی ابلاغ شده کشوری است و پیگیری می ‌کنیم تا بخش‌ هایی از برنامه توانبخشی در قانون هفتم توسعه کشور گنجانده شود تا به تغییرات دولت ‌ها ربطی پیدا نکند. از سوی دیگر خرسندیم که در مناظرات انتخاباتی اغلب کاندیداها به موضوع توانبخشی پرداختند و این نشان می ‌دهد کاندیداها به این ضرورت ‌ها پرداخته اند.